Hiszpański na luzie

Od jakiegoś czasu chodziło mi po głowie „dziwne” przeświadczenie, a mianowicie, że liczebnik CZTERY ma w sobie coś szczególnego w języku hiszpańskim (przysięgłabym, że „nie uczyłam się tego w szkole”, ale może jednak?). Przychodziły mi na myśl różne zwroty, w których używa się właśnie cuatro (nie tres, nie cinco), a w których ten liczebnik używany jest dosyć specyficznie, a mianowicie, wcale nie odnosi się do liczby, tylko do jakiejś nieokreślonej, małej ilości.

Szybko też potwierdziłam poprawność mojej tezy w słowniku RAE, gwarantuję więc, że użycie cuatro jako liczebnika oznaczającego niewielką (nieokreśloną liczbę) czegoś to zjawisko, które rzeczywiście istnieje w języku hiszpańskim. To znaczenie widnieje już na drugim miejscu w definicji słowa cuatro:

CUATRO
2. adj. U. con valor indeterminado para indicar escasa cantidad. Cuatro letras. Cuatro palabras.

Mówimy na przykład:

• Éramos cuatro gatos en la fiesta.  Aquí somos cuatro gatos i ani cuatro nie oznacza tu liczby 4 ani gatos nie odnosi się do kotów. Chodzi o metaforyczne wyrażenie małej liczby osób. Było nas zalediwe kilkoro na imprezie, Jest nas tu tylko parę osób.
• Ayer cayeron cuatro gotas, pero no llovió de verdad Wczoraj spadło kilka kropli, ale to nie był prawdziwy deszcz
• Tengo cuatro cosas en la nevera Mam parę rzeczy w lodówce
• Le dijo cuatro cosas y se quedó contenta Powiedział jej parę rzeczy i się ucieszyła
• Me llamó y me contó cuatro chorradas, nada importante Zadzwoniła do mnie i opowiedziała mi parę głupot, nic ważnego
• No te preocupes, en cuatro días vuelve – Nie martw sie, za kilka dni wroci

I wreszcie jeden z moich ulubionych: cuatro pelos (dosłownie „cztery włosy”).

• Tiene cuatro pelos encima del labio y ya se cree un hombre Ma kilka włosków pod nosem i już myśli, że jest mężczyzną
• Joaquín no está calvo, pero tiene cuatro pelos tristes Joaquin nie jest łysy, ale ma pięć włosów na krzyż

I tu dochodzimy do ciekawego sedna sprawy. Jak wiecie, w polskim mówimy o „trzech/pięciu włosach na krzyż” w przypadku, gdy ktoś ma wyjątkowo słabe włosy i daleko mu do bujnej grzywy. Ale czy mówimy też, że ktoś ma CZTERY włosy na krzyż? W końcu krzyż właśnie to by sugerował, cztery ramiona, cztery włosy. A czy Hiszpanie mówią, że ktoś ma tres/cinco pelos? Przeprowadziłam więc szybki eksperyment. W wyszukiwarce Google wpisałam polskie i hiszpańskie frazy zmieniając liczby (3/4/5). Wyniki mówia same za siebie:

tenía tres pelos (1.960) — tenía cuatro pelos (9.720) — tenía cinco pelos (111)
mam trzy włosy na krzyż (886) — mam cztery włosy na krzyż (6)– mam pięć włosów na krzyż (178)

Wygląda na to, że w polskim „mało włosów” to jednak trzy włosy, nie cztery. W hiszpańskim natomiast, obserwujemy wyraźną preferencję co do czterech włosów. Pięć zaś to już tłum na głowie!